Of we het over ‘Dubbelspel’ kunnen hebben, vraagt de kandidaat die voor zijn mondeling schoolexamen letterkunde tegenover me zit. Graag. Ik was zelf ook al van plan over dat boek te beginnen, temeer daar behalve dit debuut uit 1973, ook de laatste roman van Frank Martinus Arion (1936 – 2015) ‘De Deserteurs’ uit 2006 op zijn lijst staat. Dubbelspel dus. Dan hebben we het over vrouwen met moed, over de gevaren van het dominospel en over eeuwenlange Nederlandse koloniale uitbuiting in West-Indië.
In het Radio 1 journaal van woensdagochtend kondigde Simone Weimans een reportage uit Curaçao aan. Mineke de Vries had toestemming van Frank Martinus Arions vrouw Trude gekregen om het archief van de taalkundige en schrijver te ontsluiten. De Vries is bezig met de biografie van de auteur van Dubbelspel en hoopt daar binnenkort op te promoveren. Sinds de dood van Arion in 2015, liggen zijn papieren in een kamertje thuis bij Trude Martinus-Guda onder een golfplaten dak. Aantekeningen, manuscripten, opschrijfboekjes, agenda’s, nu ja, wat daar nog van over is, want De Vries heeft het ook over zilvervisjes, kakkerlakken, termieten en over dozen waarin niets anders meer zit dan snippers en muizenkeutels.
Het is met de literatuur gesteld als met alle andere domeinen van het leven: ze is gebonden aan sekse, ras, klasse, godsdienst en natie. De kandidaat tegenover me vertelt hoe de gerechtsdeurwaarder Manchi van zijn vrouw Solema voor elke maaltijd vijf gulden vraagt, sinds hij haar heeft betrapt op vreemdgaan. Ze is tenslotte niet meer dan een goedkope hoer. De roman moet doordringen in de aspecten waar de sociologie niet kan komen, ze moet onderzoeken en de uitslag van het onderzoek moet waar zijn en waarheidlievend worden opgetekend., verklaarde Arion in een interview met Vrij Nederland, zestien januari 1993.
Op de NOS-site is over de ontsluiting van Arions archief niets te vinden, op die van curacao.nu des te meer. Trude Guda vertelt hoe ze Mineke de Vries vroeg haar te helpen de achtergelaten dozen en stellingkasten te ordenen. Ze ging er meteen tegenaan zoals volgens mij alleen een Hollandse dat kan. Maar dat bekwam de promovenda slecht. De wolken stof die de literaire nalatenschap deed opwaaien, sloeg op haar longen, ze was genoodzaakt haar werkzaamheden enige tijd op te schorten. Van bevriende archiefvorsers kreeg ze tips. Smeer vaseline in je neusgaten, maak thee van lamoengras, rozemarijn en knoflookschilletjes om je longen weer schoon te krijgen.
Elke dag maakte De Vries een stapel papieren klaar voor Trude die volgens haar wel weg kon. Uiteindelijk zijn er vijftien vuilniszakken afgevoerd. Wat er, behalve persoonlijke documenten als brieven en hypotheekadministratie, overbleef, zijn een vertaling van Nobelprijswinnaar Derek Walcotts toneelstuk Dream on monkey mountain, Martinus Arions eerste novelle in het Papiaments en een aantal essays in het Nederlands. Het geschoonde en geordende archief zal worden gedigitaliseerd, van schimmel worden ontdaan om het dan op te bergen in de Mongui Maduro Bibliotheek op het eiland.
Is er nog meer nieuws uit Caraïbisch Nederland?
Jazeker. Op 22 april brengen Barry Hay en JB Meijers het dubbelalbum Fiesta De La Vida uit. Op vijf november is het live te beluisteren in de Ziggo Dome. Met een echt Mexicaans Mariachi-orkest.