Het is al bijna donker als vier havo zich opmaakt voor het zesde lesuur. Kwart over drie en ik mis nog twee leerlingen. ‘Die komen eraan’, wordt me beloofd, ze zijn hun mobieltje aan het halen dat ze eerder die dag hebben moeten inleveren. Zo is het precies. Even later komen ze het lokaal binnenwandelen ‘alsof er niets aan de hand is’. Hun mobiel hebben ze diep weggeborgen. We kunnen beginnen.
Ik deel een tekst uit die ik medio november in het NRC-Handelsblad vond. Allemaal ADHD door de smartphone?, staat erboven. Artikelen bij een kop met een vraagteken zijn niet te vertrouwen, ik weet het. Het is de beproefde techniek van de boulevardbladen, dat heb ik geleerd van der Mann der bei Bild Hans Esser war, Günther Walraff (1942) die in 1977 undercover aanmonsterde bij Bildzeitung en later een boek schreef over de kneepjes van het vak van de roddeljournalist. Maar de tekst is kort en niet te moeilijk en er staan veel argumenten in om de gevaren van smartphonegebruik te staven. Handig voor onze aanstaande debatoefeningen.
Een van ons leest een alinea en geeft daarna de beurt door aan een ander. We leren dat kijken op je smartphone tijdens het rijden ervoor zorgt dat je 23 keer zoveel kans hebt om in een gevaarlijke situatie terecht te komen. De Britse premier May wil smartphonegebruik op de weg net zo streng bestraffen als alcohol achter het stuur, omdat je reactietijd bij het kijken op de smartphone drie keer langer is dan als je de maximale wettelijk toegestane hoeveelheid alcohol op hebt. Boeien, hoor ik de voorlezer denken. Ze rijden geen auto, en trouwens, een auto heeft geeneens wifi. Maar weten ze wel dat onze eigen verkeersminister Schultz afgelopen maandag een voorstel naar de kamer heeft gestuurd om appen op de fiets te verbieden. Deskundigen van de Universiteit van Utrecht en Groningen erkennen dat appen op de fiets een groot probleem is, maar een verbod helpt alleen als er ook systematisch wordt gecontroleerd bijvoorbeeld op schoolroutes van kinderen. Iemand in de klas krijgt een grandioos idee voor zijn profielwerkstuk; het ontwikkelen van een app die verraadt waar de politie staat te controleren.
De onvermijdelijke Sherry Turkle van het Amerikaanse MIT wordt aangehaald: multitasken is de alchemie van de 21e eeuw. Het bestaat niet. Onderzoek van de University of London heeft aangetoond dat het IQ van multitaskers vijftien punten lager is dan het IQ van wie gewoon geconcentreerd aan het werk is. Het NRC-artikel stelt de vraag: is multitasken de nieuwe suiker, of misschien zelfs het nieuwe roken?
In een kadertekst staat hoe men zich kan wapenen tegen de verleidingen van de smartphone. Er is bijvoorbeeld de iOS-app Freedom-Reduce Distractions. M. die de leesbeurt heeft, laat een korte stilte vallen en barst vervolgens in aanstekelijk lachen uit. Dat je met deze app voor ongeveer twee euro per maand software kunt blokkeren, leest ze snikkend voor. Maar de tranen biggelen haar helemaal over de wangen als ze leest dat je tijdens vergaderingen je telefoon ook in een zeshoekig metalen doosje kunt doen, met aan de binnenkant een stof die elektromagnetische straling blokkeert. Er passen er zes in en de introductieprijs bedraagt 99 euro.
Dan rolt de hele klas over de vloer. Er zit voor mij niets anders op dan te vragen de stoelen op de tafel te zetten en naar huis te gaan, naar buiten, waar het inmiddels helemaal donker is geworden.