Terwijl de leerlingen van de eindexamenklassen zich over hun schoolexamens bogen, ontbrandde in de rest van Nederland, ver weg van de stilte in de klaslokalen, een kleine maar vinnige rel rondom het pas verschenen boek ‘Harnas van hansaplast’ van Charlotte Mutsaers. Op Twitter verschenen berichten dat de schrijfster handelde in kinderporno. In Amsterdam, waar de schrik van het Hofnarretje er nog goed inzit, besloot een boekhandelaar zijn mooi ingerichte etalage rondom de nieuwe van Mutsaers, schielijk te ontruimen. ‘Lafbekken’, reageerde een collega-boekhandelaar. Collegaschrijvers David Pefko, Marijn Sikken, Jamal Ouariachi en Auke Hulst bepleitten een justitieel onderzoek.
Charlotte Mutsaers (1942) schreef eerder Koetsier Herfst over plasseks, het Kreeftenbevrijdingsfront en de wederwaardigheden van een Nokia telefoontje op de bodem van de Amsterdamse gracht en Rachels rokje, waarin een opgroeiend meisje over haar leven vertelt aan de hand van de plooien in haar rokje. Verder is ze de auteur van titels als Zeepijn, Hazepeper, Kersebloed, Paardejam, Cheese en Het circus van de geest. Ze is voor haar literaire werk onderscheiden met de Constantijn Huygensprijs en de P.C. Hooftprijs.
In oktober verscheen Harnas van Hansaplast. Het is de eerste roman van Mutsaers waarin zij zelf de hoofdrol speelt. Vlak voor oudjaar 2001 werd mijn broer Barend dood op zijn bed gevonden in een gloednieuw pyjamajasje zonder broek. Geen gewone dood; hij was pas 51 en slechts omringd door grote stapels porno., staat op het achterplat. Barend woonde sinds het overlijden van zijn ouders in het ouderlijk huis; een statig pand aan de Nieuwe gracht te Utrecht. Charlotte en haar zus A. hebben twee maanden de tijd om het huurhuis leeg te ruimen. Harnas van hansaplast gaat over de ontmanteling van het ouderlijk huis, over de ontluistering van broer Barend maar vooral over de eenzaamheid die ons allemaal belaagt.
Niet alleen om het bed liggen stapels porno, ook de grote Hugo de Grootkist die al generaties in de familie is, zit afgeladen vol. Er is ook kinderporno bij en na enig wikken en wegen besluiten de zussen de hele bende te verkopen aan een pornohandelaar in de Zadelstraat. Ze krijgen er nog vijfduizend euro voor.
Achtentwintig oktober staat in Volkskrant Magazine een interview van Sara Berkeljon met de schrijfster. Als Mutsaers in dat interview bevestigt dat ze de pornoverzameling van haar broer, inclusief kinderporno, heeft verpatst, ontwikkelt zich een hetze op de sociale media. Op de eerste werkdag na achtentwintig oktober zit Charlotte Mutsaers aan de tafel van De Wereld Draait Door. Ik besluit de dialoog die zich daar ontspint met mijn leerlingen uit vijf havo te bekijken.
Het is een wonderlijke discussie waarin Mutsaers haar belagers verwijt over haar boek te oordelen terwijl ze het niet gelezen hebben en waarin Van Nieuwkerk de schrijfster het verschil uitlegt tussen een roman en een journalistiek interview en de schrijfster op zijn minst naïviteit verwijt. Mutsaers wil er niet van weten; ze voelt zich oprecht beledigd door de vraag of wat er in haar boek staat echt gebeurd is. Als ze ontkent, valt ze haar boek af, als ze het bevestigt is ze een crimineel.
In de klas heerst enige gêne over zo veel opwinding onder volwassenen. Dat het Mutsaers ernst is, ontgaat ons niet, maar waarom zegt ze niet gewoon dat het maar een boek is? De twee gesprekspartners komen niet tot elkaar en het gesprek wordt afgesloten met een handdruk waarbij Mutsaers haar hoofd afwendt en zegt: die kist van Hugo de Groot zal ook nog wel boven water komen.
Maar toch, meent een van ons na afloop, had het niet zover hoeven komen als de zussen wat beter voor hun jongere broer hadden gezorgd.