Ik schat het knaapje dat daar met zijn moeder aan komt lopen een jaar of tien. Voor de poort maakt hij een buiging naar zijn juf. Daarna strekt hij zijn linkerbeen met de zool van zijn schoen recht vooruit. De juf ontsmet de zool met een spuitbus. Dan de rechterzool. Klaar. Over de loper gaat de jongen alleen naar het volgende station; een automaat met gel voor zijn handen. Weer een buiging. Voor een volgende installatie heft hij zijn armen in de lucht en draait hij om zijn as terwijl zijn lichaam verdwijnt in een wolk stoom. Even maar. Twee meter verder staat een robot die net zo groot is als de jongen. De jongen ademt van heel dichtbij de robot in zijn gezicht. Even later leest de juf de uitslag af. Dan mag de jongen naar binnen.
Tijdens de wekelijkse Hang out praatte mijn direct leidinggevende ons bij over de aanstaande heropening van de scholen. Er zou niet veel veranderen na Pinksteren. Onze leerlingen blijven de lessen thuis volgen met behulp van hun pc of telefoon, alleen in de middag komt er ruimte om in kleine groepen op school af te spreken. Op dit moment maken de eindexamenkandidaten schoolexamens in lokalen waar de tafels op anderhalve meter van elkaar af staan. Maar als we over een paar weken een centrale toets willen afnemen aan alle derdeklassers zijn er achtentwintig lokalen nodig en evenzoveel surveillanten. De VO-raad heeft een protocol voor de heropening opgesteld van negen pagina’s waar het allemaal in staat. Van desinfecterende sprays in elk lokaal tot variabele openingstijden, looproutes en lokalen waarin maximaal negen leerlingen kunnen worden ontvangen. Leraar economie en publicist Ton van Haperen had er al lucht van gekregen. Het is allemaal vast lief bedoeld. Maar dit is natuurlijk onzin. Onuitvoerbaar. En ik ga het niet uitleggen. In gelul kun je niet werken, heet het dan. twitterde hij.
Vanaf de eerste keer dat ik iemand de frase onderwijs op afstand hoorde gebruiken, woedt er iets in mij dat ik maar met de grootste moeite kan onderdrukken. In gedachten heb ik de zieke geest waarin deze woorden met elkaar zijn gecombineerd herhaaldelijk verwenst en vervloekt, maar tot mijn verbazing is het een onaantastbaar mantra geworden. Terwijl leren op afstand helemaal niet bestaat. Leren gedijt bij nabijheid, verwondering, verbonden zijn. Onderwijs is de evenwichtskunst tussen intimiteit en intimidatie. Hoe formuleerde Peter Sloterdijk (1947) dat nu ook weer: Sinds de filosofie als literair genre bestaat, rekruteert ze haar aanhangers door op besmettelijke wijze over liefde en vriendschap te schrijven. Ja, onderwijs is besmettelijk. Jij krijgt wat ik heb en ik krijg wat jij hebt.
Ik zou misschien nog met de protocollen van besturen en overheden kunnen leven, als ze hun eigen voorschriften serieus namen. Een overheid die het advies om anderhalve meter afstand te houden ernstig neemt, vordert onmiddellijk de rai en de doelen, Amsterdam Arena, de Jaarbeurs en andere leegstaande evenementenlocaties, hotels en vliegvelden om die in te richten tot lesruimtes. In plaats daarvan krijgen scholen een rolmaat, desinfecterende gel, afzetlinten en een pluim voor de inzet.
De koning had het op vier mei nog zo gezegd: Niet ‘normaal’ maken wat niet normaal is.
Maar de Dam was leeg en de stad was stil.
Mooie column, Nico. En ik ben het hartstochtelijk met je eens.